در حالی که بیشتر کره زمین را آب تشکیل داده است؛ اما مقدار آب شرب و آشامیدنی در سراسر دنیا محدود است. این کمبود آب شرب با افزایش جمعیت جهان نگران‌کننده است و دولت‌ها و مردم را به فکر واداشته تا مقدار آب سالم موجود را بهتر مصرف کنند و از هدر رفتن آن جلوگیری کنند. یکی از روش‌های درست نگهداری آب شرب، آب بندی مخازن آب شرب است. آب بندی مخازن به قدری اهمیت دارد که با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های جدیدتر مانند عایق‌های ژئوممبران توانستند در اکثر موارد جایگزین بهتر و درست‌تری نسبت به روش‌های قدیمی‌تر شوند. در ادامه به آب بندی کردن مخازن و روش‌های مختلف آن می‌پردازیم.
آب بندی مخازن
آب بندی مخازن نگهداری مواد به ویژه سیالات مانند آب شرب، به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. اگر بخواهیم از نظر جنس مخازن آنها را بررسی کنیم، می‌توان به انواع بتنی، فلزی، تحت فشار، مواد پلی اتیلن مانند ژئوممبران اشاره کرد. جهت آب بندی مخازن از مواد مختلفی استفاده می‌شود که رایج‌ترین آنها پوشش‌های نانو، پوشش‌هایی که قابلیت کریستال شوندگی دارند، ورق‌های ژئوممبران، پوشش‌های پلیمری، پوشش‌های دوجزئی سیمانی-اکرلیکی، پوشش‌های اپوکسی، پوشش‌های کولتار اپوکسی، پوشش‌های سیلوکسان، پوشش‌های بیتومن‌‌ها، تزریق رزین پلی یورتان، پوشش‌های مربوط به جی سی ال، پوشش‌های قیری، ایزوگام، پوشش‌های ملات و چسب‌های بتنی هستند.
اما سیالاتی که داخل مخازن قرار می‌گیرند، به دیواره‌های مخازن یک فشار درونی می‌آورند که به همین دلیل نمی‌توان هر سیالی را در هر مخزنی نگهداری کرد. علاوه بر این، باید این نکته بررسی شود که سیال داخل مخزن با جنس مخزن واکنشی نشان نمی‌دهد. به طور مثال هر سیالی را نمی‌توان در مواد پلی اتیلن نگهداری کرد. مقاومت جنس مخزن در برابر خوردگی، مواد شیمیایی و زنگ‌زدگی مورد مهم دیگری است که باید به آن توجه کرد.
در موضوع آب بندی مخازن، نوع آب بند نیز مهم است. به عنوان مثال این که آب بند مورد نظر در برابر اشعات نورخورشید مانند UV چقدر مقاومت دارد. به طور کلی اگر بخواهیم عوامل موثر در انتخاب آب بند را نام ببریم به طور خلاصه شامل موارد زیر می‌شوند.
- نوع کاربری که برای سازه در نظر گرفته می‌شود.
- ابعاد سازه و میزان دسترسی به آن؛
- فشار بار چه میزان است.
- سیال داخل سازه جاری یا ساکن است.
- محدودیت‌های زمانی و مکانی که سازه در هنگام اجرا دارد.
- دمای محیط و میزان تغییراتی که دمای منطقه دارد.
- چه میزان در تماس با نور خورشید است.
- چه نوع و میزانی تماس فیزیکی، شیمیایی و دمایی سیال داخل مخزن با سازه دارد.
- سازه چه میزان نزدیکی با آب شرب دارد.
- این که سازه مسقف باشد یا نباشد.
- میزان بودجه‌ای که برای اجرا در نظر گرفته می‌شود.
محصولات ژئوسنتتیک،بهترین انتخاب برای پروژه‌های شگفت‌انگیز
آب بندی مخازن بتنی
در حالت کلی به هر ماده یا ترکیبی که از یک ماده چسبنده با خاصیت سیمانی شدن ترکیب شده باشد، بتن گفته می‌شود. بتن معمولی یعنی ترکیب سنگدانه‌های ریز و درشت، سیمان و آب است؛ اما امروزه بتن جهت مقاوم‌تر شدن و استحکام بیشتر با مواد و ترکیبات دیگری ادغام می‌شود.
مخازن بتنی همان طور که از نام آن پیداست، مخازنی از جنس بتن هستند که جهت نگهداری سیالات مانند آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه حفاطت از ماده داخل مخزن، اهمیت زیادی دارد؛ باید به درستی سیستم آب بندی آن انجام بگیرد. آب بندی مخازن بتنی به وسیله پوشش‌هایی که قابلیت کریستال شوندگی دارند، پوشش‌های ممبران‌های پلی اتیلن، پوشش‌های دوجزئی سیمانی-اکرلیکی، پوشش‌های اپوکسی، پوشش‌های کولتار اپوکسی، پوشش‌های سیلوکسان، پوشش‌های بیتومن‌‌ها، تزریق رزین پلی یورتان، پوشش‌های مربوط به جی سی ال، پوشش‌های ملات و چسب‌های بتنی هستند.
آب بندی مخازن فلزی
مخازن نگهداری مایعاتی مانند آب، اگر از جنس فلز باشند، مشکلاتی مانند خوردگی، پوسیدگی و زنگ‌زدگی آنان را تهدید می‌کند. علاوه بر این، سایش و تغییرات دمایی به آسیب‌دیدگی آنان بیشتر دامن می‌زند. به همین علت آب بندی مخازن فلزی که به ویژه جهت نگهدای آب در صنایع کشاورزی، صنایع غذایی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند، اهمیت بسیار زیادی دارند.
آب بندی مخازن تحت فشار
مخازن تحت فشار از یک محفظه مستحکم ساخته شده است که جهت حفظ و نگهداری سیالات مختلف مانند آب در فشارهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. مخازن تحت فشار در سه بخش مخازن ذخیره‌سازی آب، مخازن مبدل حرارت و مخازن فرآیند بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دسته مخازن در کاربردهای صنعتی و غیرصنعتی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگر بخواهیم این مخازن را مطابق با مواد اولیه تشکیل‌دهنده آنان بررسی کنیم، به چهار گروه که گروه اول تماما از فلزی فولادی ساخته شده‌اند، گروه دوم که یک لایه کربن جهت استقامت به آن اضافه شده است، گروه سوم که مخازن کامپوزیت با الیاف کربن هستند و درون آنان مخزنی آلومینیومی یا استیل است و گروه چهارم که تماما فیبرکربنی است که آستر داخلی آن از جنس پلی اتیلن و پلی آمید است، تقسیم می‌شوند.
پایداری و دوام را با محصولات ژئوگرید تجربه کنید
آب بندی مخازن پلی اتیلن
مخازن پلی اتیلن بیشتر مورد استفاده جهت نگهدای آب استفاده می‌شوند؛ اما سیالات و مواد دیگری که با پلی اتیلن سازگاری دارند نیز نگهداری می‌شوند. این مخازن بیشتر در صنعت کشاورزی، صنعت ساختمان و صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده روز افزون مخازن پلی اتیلن جهت نگهداری آب شرب را می‌توان در مزایای آن جستجو کرد. در واقع چون مخازن پلی اتیلن نسبت به نور خورشید و مواد شیمیایی و خوردگی مقاومت بالایی دارند، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آب بندی مخازن استخر
اگر چه واژه استخر بیشتر یادآور مکانی تفریحی است؛ اما این واژه امروزه بسیار گسترده است و شامل مخازن نگهداری آب، استخرهای شنا، استخر پرورش ماهی و غیره است. آب بندی مخازن استخر، جزئی جدایی ناپذیر در فرآیند ساخت آن‌هاست چرا که همواره در تماس مستقیم با آب هستند. این تماس با آب یا از آب درون استخر یا ناشی از آب‌های زیر زمینی و آب‌های جاری در بیرون آن است. امروزه با وجود پیشرفت تکنولوژی، آب بندی استخرها به روش‌های جدید و مقاوم‌تری مانند ورق‌های ژئوممبران یا تکنولوژی نانو انجام می‌گیرد. این روش‌ها نسبت به روش‌هایی مانند قیرگونی یا ایزوگام با دوام‌تر هستند و طول عمر بیشتری دارند و مقاومت بالاتری را نسبت به عوامل گوناگون مانتد تغییرات دما یا مواد شیمیایی از خود نشان می‌دهند.
استفاده از ژئوممبران در آب بندی مخازن
ژئوممبران (Geomembrane) به ورق‌هایی گفته می‌شود که عمدتا از مواد پلی اتیلن ساخته شده‌اند و ضریب نفوذپذیری آنان بسیار کم و نزدیک به صفر است. این دسته عایق‌ها به دلیل انعطاف‌پذیری و مقرون به صرفه بودن، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. از دیگر دلایل محبوبیت آنها به مقاومت در برابر مواد شیمیایی، خوردگی، پوسیدگی، اشعه UV نور خورشید و تغییرات دمایی مانند سرما و گرما شدید می‌توان اشاره کرد. امروزه در آب بندی مخازن از ژئوممبران استفاده زیادی می‌شود؛ اما اگر بخواهیم به صورت جزئی نام ببریم ژئوممبران‌ها در عایق کاری مخازن زیر کاربرد دارند:
- حوضچه‌های نگهداری آب؛
- استخرهای تفریحی؛
- دریاچه‌های مصنوعی؛
- کانال‌های آبیاری؛
- حوضچه‌های تبخیر برای بازیابی نمک؛
- حوضچه‌های پرورش ماهی؛
جهت آشنایی بیشتر با کاربرد ژئوممبران کلیک کنید.
نکات مهم بعد از آب بندی مخازن
پس از آب بندی مخزن باید یک سری نکات را رعایت کرد تا نشتی در آن رخ ندهد و به مخزن هزینه‌ای تحمیل نشود. در ادامه به نکات اصلی پس از آب بندی مخازن اشاره می‌کنیم:
- مخزن باید مدام بررسی شود. اگر در جایی نشتی وجود دارد، باید سریع آن را ترمیم کنید۰زیرا فشار موجود در سیال مانند آب می‌تواند باعث شکستن سازه شود که خسارات جبران‌ناپذیری را به بار آورد.
- بخش‌هایی از بتن که دچار آسیب یا خوردگی یا ترک مویی شده است را ترمیم کنید.
- جهت جلوگیری از ایجاد قارچ، جلبک، کپک و غیره باید نسبت به شستشوی مخزن اقدام کرد تا موارد گفته شده بر سطح بتن ایجاد نشوند.
- در کنج‌ها یا محل اتصال کف و دیواره‌ها حتما ماهیچه‌کشی انجام شود. این کار به وسیله چسب آب بند می‌تواند انجام بگیرد.
- در قسمت بولت‌ها، می‌توان از پوشش‌های فایبرگلاس استفاده کرد.
بیشتر بخوانید : ژئوتکستایل چیست؟
تست آب بندی مخازن بتنی
برای یک مخزن بتنی، مراحل بتن ریزی بسیار اهمیت دارد. به طور مثال برای دستیابی به یک سطح یکپارچه که درز و شکافی در سطح بتن وجود ندارد، باید بتن‌ریزی در فواصل کم و پیوسته انجام گیرد. همچنین، باید مواد بتن ریزی به شکل خوبی ویبره شود تا اختلاط مناسبی در آن شکل بگیرد.
سخن آخر
از دیرباز مخازن مختلفی جهت نگهداری از مواد و سیالات مختلف وجود داشت به طوری که هنوزم آثار آنها گاهی در مناطق تاریخی دیده می‌شود. با توجه به اینکه امروزه تکنولوژی ردپای خود را در سراسر زندگی ما گذاشته است، این تاثیر شامل تغییر و تحول در ساخت مخازن شده است؛ چنان که می‌بینیم، مخازن بتنی روز به روز مستحکم‌تر و بادوام‌تر می‌شوند. آن چه امروز شاهد آن هستیم، مسئله پیشرفت در آب بندی مخازن است که به طور مثال از عایق نانو و ژئوممبران‌ها استفاده می‌شود. شرکت فرنام بسپار، تولید کننده انواع ورق‌های پلی اتیلن مانند ژئوممبران‌ها است که محصولات خود را همگام با تکنولوژی روز دنیا تحت نظارت متخصصین این حوزه تولید می‌کند.
مقالات جدید :
