صنعت نمک به دلیل اهمیت اقتصادی، مصارف صنعتی، حفظ مواد غذایی و مزایای آن در حوزه سلامت، صنعت بسیار مهمی محسوب می‌شود. اهمیت بالای این صنعت در سطح محلی و جهانی، از آمار و ارقام دادوستد این فرآورده که از طریق سازمان‌های رسمی اعلام شده است، پیداست. اگر به این حوزه علاقمند هستید و قصد دارید درباره این بازار و استخراج نمک اطلاعات مهم و مفیدی کسب کنید، با ادامه این مطلب از فرنام بسپار همراه ما باشید.
صنعت نمک چیست؟
صنعت نمک شامل شرکت‌هایی‌است که با فرآیندهای مختلفی کار می‌کنند، این فرآیندها عبارت‌اند از:
- استخراج نمک از معادن و چاله‌های نمک
- استخراج نمک از آب دریا
- تولید نمک با تبخیر آب شور و آب نمک
این صنعت، نمک را برای کاربردهای مختلف، از جمله فرآوری مواد غذایی، تولید شیمیایی، تصفیه آب و یخ زدایی جاده‌ها در زمستان تولید می‌کند. به بیان دیگر، صنعت نمک بخشی از اقتصاد است که شامل استخراج، فرآوری و توزیع آن است. نمک یک ماده معدنی است که برای سلامتی انسان ضروری بوده و هزاران سال است که برای نگهداری غذا، چاشنی و سایر اهداف استفاده می‌شود. علاوه بر شرکت‌هایی که کار استخراج این ماده مهم را انجام می‌دهند، شرکت‌هایی که آن را برای فروش به مصرف‌کنندگان و سایر مشاغل تصفیه و بسته‌بندی می‌کنند نیز، بخشی از این صنعت محسوب می‌شوند.
بازیگران اصلی صنعت نمک در جهان به شرح زیر هستند:
- TATA
- Captain Cook
- ITC
- Ashirvad
- Akzo Nobel
- Cargill
- China National Salt Industry
- Compass Minerals
- K+S
- Morton International
طبق گزارشات رسمی، اندازه بازار جهانی نمک صنعتی در سال ۲۰۲۱ معادل ۱۵.۳ میلیارد دلار تخمین زده شد و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۲۶.۸ میلیارد دلار برسد. همچنین طبق آمار اعلام شده نیز انتظار می‌رود بازار نمک خوراکی از ارزش اولیه ۷.۴۵۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ رشد کند و به ۱۰.۶۹۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۸ برسد.
آشنایی با تاریخچه استخراج نمک
استخراج نمک تاریخچه طولانی و غنی دارد که به دوران باستان باز می‌گردد. قبل از انقلاب صنعتی، برداشت نمک کار بسیار پرزحمت و پرهزینه‌ای بود و آن را به یک کالای باارزش تبدیل می‌کرد. جوامع باستانی، این ماده مهم را با جوشاندن محلول‌های نمکی روی آتش، با گلدان‌های سفالی و سربی که توسط افراد مختلف در سراسر جهان استفاده می‌شد، برداشت می‌کردند. نمک به قدری ارزشمند بود که به جنگ‌هایی در طول تاریخ منجر شد؛ به عنوان مثال مالیات آن یکی از عواملی بود که منجر به انقلاب فرانسه شد. همچنین خشم از انحصار این ماده توسط دولت بریتانیا در هند، در مبارزات استقلال هند نقش داشت.
استخراج این ماده، صنعت مهمی در طول تاریخ بود و اقتصاد بسیاری از کشورها بر پایه تجارت آن استوار بوده است. امروزه استخراج نمک یک صنعت پیچیده، فشرده و حیاتی به ارزش حدود ۳۰.۷۴ میلیارد دلار است.
مطالعه بیشتر: ساخت خاکریز با ژئوسنتتیک ها
روش های به کار گرفته شده برای استخراج نمک
نحوه استخراج نمک و تولید این ماده با کمک ۳ روش خورشیدی، تبخیر و استخراج سنگ است. که در ادامه بیشتر در این مورد توضیح می‌دهیم.
- روش خورشیدی: این روش، قدیمی‌ترین روش تولید نمک است. از زمانی که کریستال‌های نمک برای اولین بار در حوضچه‌های به‌دام‌افتاده آب دریا مشاهده شدند، این روش مورد استفاده قرار گرفت. استفاده از آن فقط در آب‌و‌هوای گرم که نرخ تبخیر از میزان بارندگی بیشتر است و در حالت ایده‌آل، در جاهایی که بادهای غالب وجود دارد، عملی است. تولید نمک خورشیدی معمولا مناسب جذب آب شور در حوضچه‌های کم عمق است که در آن خورشید، بیشتر آب را تبخیر می‌کند. آب نمک غلیظ، نمک را رسوب می‌دهد و سپس این ماده توسط ماشین‌های برداشت مکانیکی، جمع‌آوری می‌شوند.
- روش تبخیر: این روش شامل استفاده از تبخیرکننده‌های مقیاس بزرگ برای کریستال کردن نمک از آب دریا یا آب‌های شور است. آب شور در تابه‌های بزرگ حرارت داده می‌شود و کریستال‌های نمک حاصله جمع‌آوری و خشک می‌شوند. این روش در مناطقی که نور کافی خورشید برای استفاده از روش تبخیر خورشیدی وجود ندارد، بسیار کاربردی است.
- روش استخراج سنگ: در این روش، سنگ‌ها بعد از استخراج برای حذف ناخالصی‌ها پردازش و به اندازه‌های قابل فروش، خرد می‌شوند. پردازش سنگ نمک، شامل غربال کردن نمک استخراج شده به اندازه‌های مختلف قابل‌فروش با مرتب‌سازی از طریق صفحه نمایش‌های مکانیکی است. هنگامی که تکه‌های نمک از هم جدا می‌شوند، هر اندازه خاص به سطل ذخیره‌سازی جداگانه خود منتقل می‌شود تا مراحل بسته‌بندی و حمل‌ونقل آن انجام شود یا اینکه به عنوان نمک فله در واگن‌های راه‌آهن، کامیون‌ها، کشتی‌ها یا قایق‌های مخصوص برای ارسال به مشتریان بارگیری شود.
ابزار های مورد استفاده جهت استخراج نمک
در پروسه خارج کردن نمک، تجهیزات مختلفی برای استخراج مواد معدنی از ذخایر زیرزمینی یا آب دریا نیاز است. برخی از تجهیزات مورد استفاده عبارت‌اند از:
- دراگلاین یا بیل مکانیکی کششی: این دستگاه‌ها ماشین‌های بزرگی هستند که برای حذف روباره (خاک و سنگ پوشاننده رسوبات نمک) و در معرض دید قراردادن نمک برای استخراج استفاده می‌شوند.
- جرثقیل: جرثقیل‌ها برای بلندکردن تجهیزات و انتقال مواد سنگین به داخل و خارج از معدن استفاده می‌شوند.
- شاول: از شاول یا بیل برای جداسازی نمک از معدن و بارگیری آن روی کامیون‌های حمل‌ونقل استفاده می‌شود.
- کامیون های حمل‌ونقل: کامیون‌های بزرگی هستند که برای انتقال نمک از داخل معدن به سطح زمین استفاده می‌شوند.
- بولدوزرها: از بولدوزرها برای هل‌دادن و جابه‌جایی نمک و سایر مواد در اطراف معدن استفاده می‌شود.
- لودرها: از لودرها برای بارگیری نمک روی کامیون‌ها یا گذاشتن آنها روی تسمه نقاله برای حمل‌ونقل بعدی استفاده می‌شود.
- گریدر: از گریدر برای تسطیح زمین و ایجاد جاده در داخل و اطراف معدن استفاده می‌شود.
همه این تجهیزات و ماشین‌ها برای فرآیند استخراج نمک ضروری هستند و برای مراحل استخراج، انتقال و پردازش نمک برای استفاده در صنایع مختلف استفاده می‌شوند.
مطالعه بیشتر: آشنایی با فرآیند فیلتراسیون با ژئوتکستایل ها
کاربرد ژئوممبران ها در صنعت نمک چیست؟
ژئوممبران‌ها مواد مصنوعی هستند که در صنعت استخراج نمک برای پوشش حوضچه‌ها، حوضچه‌های تبخیر و سایر تاسیسات ذخیره نمک استفاده می‌شوند. این لاینرها که از دسته محصولات ژئوسنتتیک هستند، از مواد پلی اتیلن ۱۰۰٪ بکر ساخته شده‌اند و ترکیب اصلی آن ۹۷.۵٪ پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE) و ۲.۵٪ کربن سیاه است. کاربرد ورق ژئوممبران در صنعت نمک شامل موارد زیر می‌شود:
- جلوگیری از آلودگی نمکی: از نشت آلودگی نمک به خاک اطراف و آب‌های زیرزمینی جلوگیری می‌کنند. این امر بسیار مهم است؛ زیرا نمک می‌تواند در صورت نفوذ به محیط زیست برای گیاهان و حیوانات مضر باشد.
- کاهش تلفات آب: با جلوگیری از نفوذ آب شور به داخل زمین، تلفات آب را کاهش می‌دهند. این عملکرد نیز مهم است؛ زیرا آب، یک منبع ارزشمند در بسیاری از مناطق استخراج نمک محسوب می‌شود که باید از آن حفاظت کرد.
- افزایش بهره‌وری: با امکان کنترل دقیق غلظت نمک در حوضچه‌های تبخیر، کارایی تولید نمک را افزایش می‌دهند. این ویژگی امکان تولید و استخراج نمک با کیفیت بالا و خواص ثابت را فراهم می‌کند.
- کاهش هزینه های نگهداری: با کاهش نیاز به تعمیرات مکرر تاسیسات ذخیره نمک، هزینه‌های نگهداری را کاهش می دهند. این عملکرد بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا تاسیسات ذخیره نمک اغلب در مناطق دور افتاده قرار دارند و این مسئله تعمیرات را دشوار و پرهزینه می‌کند.
به طور کلی، استفاده از ژئوممبران روش مفید و مهمی برای اطمینان از تولید کارآمد و پایدار نمک، در عین به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی این فرآیند است.
جمع‌بندی
سعی کردیم در این نوشتار به طور چکیده اما جامع شما را با چیستی صنعت نمک، تاریخچه استخراج آن، روش‌های استخراج و ابزارهای مورد استفاده در فرآیند تولید نمک آشنا کنیم و از کاربرد ورق‌های ژئوممبران در این صنعت نیز با شما سخن گفتیم. امیدواریم مطالعه این مطلب تجربه مفیدی را برای شما رقم زده باشد. برای دریافت مشاوره و پرسیدن سوالات خود از کارشناسان فرنام بسپار با ما در ارتباط باشید.
